Kabinet verbiedt nepreviews:

De bron van dit artikel en illustraties: AD.nl 

Liefst driekwart van de Nederlanders baseert zijn online-aankopen of het boeken van een hotel mede op basis van recensies. Het is dus belangrijk om echt van nep te kunnen onderscheiden. Valse consumentenbeoordelingen vormen al jaren een ware epidemie op internet. 

Hoeveel reviews nep zijn is onduidelijk, maar de schattingen in diverse onderzoeken variëren van 16 procent tot een derde of misschien nog wel meer. Eén op de tien beoordelingen is bovendien het gevolg van actieve manipulatie. Dat is het geval als een fabrikant klanten in ruil voor een positieve recensie iets belooft. Ook zijn er malafide bedrijven die tegen betaling positieve beoordelingen achterlaten bij webwinkels of op sociale media.

Wildgroei
Onlineverkopers hebben het er maar druk mee. Zo verwijderde online-gigant Amazon, ook actief in ons land, vorig jaar wereldwijd alleen al 200 miljoen nepreviews voordat ze geplaatst konden worden. Hier in Nederland hebben grote webwinkels als Bol.com en Coolblue eveneens veel last van valse beoordelingen. Maandelijks laten kopers tienduizenden recensies achter, zie die allemaal maar eens goed te screenen.

Het is de reden dat het demissionaire kabinet nu voor het eerst met regelgeving komt tegen de wildgroei aan nep- en  misleidende beoordelingen: vanaf voorjaar 2022 geldt een verbod op het plaatsen of laten plaatsen van valse beoordelingen bij webwinkels en digitale platforms. 

Internetwinkels moeten beoordelingen bovendien eerst op echtheid controleren voordat ze online getoond mogen worden. Op overtreding staat een boete van minimaal 4 procent van de omzet die een webwinkel hier boekt.

Modernisering 
Het staat allemaal in het wetsvoorstel Modernisering Consumentenbescherming dat ministers Stef Blok (Economische Zaken & Klimaat) en Sander Dekker (Rechtsbescherming) gisteravond naar de Tweede Kamer hebben gestuurd. 

,,Er is online nog een wereld te winnen als het gaat om het duidelijk en volledig informeren van de consument”, zegt Blok. ,,Dat geldt ook voor de aanpak van misleiding. Een uitgebreide modernisering van de consumentenbescherming en de handhaving daarvan is hard nodig.” De regels gelden ook voor aankopen in het buitenland.

De Consumentenbond is in zijn nopjes. Een verbod op nepreviews is zeker geen symboolpolitiek, beklemtoont de belangenclub ,,Wij vragen hier al jaren aandacht voor”, zegt woordvoerder Gerard Spierenburg. ,,Ontzettend veel consumenten baseren zich bij onlineaankopen op beoordelingen van andere consumenten. Nepreviews zetten de consument daarbij op het verkeerde been.”

Verbod
De belangenclub realiseert zich dat valse beoordelingen niet meteen verdwijnen door de nieuwe regels. ,,Ze verhogen de drempel echter wel degelijk.” Ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) meent dat een verbod kan helpen. ,,Een specifiek verbod maakt nog veel duidelijker dat het niet is toegestaan om op internet te misleiden”, stelt Saskia Bierling. 

De nieuwe regels schrijven verder voor dat webwinkels transparanter moeten zijn over de herkomst van reviews. Onder de nieuwe regels moeten webwinkels duidelijk aangeven of voor beoordelingen is betaald of dat zij worden beïnvloed door een contractuele verhouding met een handelaar. 

Die openheid is hard nodig, want hoewel webwinkels nepreviews enerzijds bestrijden, hebben zij ook een belang bij zoveel mogelijk positieve beoordelingen. Een aangeprezen product wordt immers vaak beter verkocht. Zo constateerde de Consumentenbond eerder dat keukenapparatuurfabrikant Etna tot 100 euro betaalde voor een beoordeling op Coolblue. Dat financiële belang hoefde niet vermeld te worden in de review.

Betaalde recensies
Bij Bol.com zijn betaalde recensies verder nog steeds veelvuldig te vinden. De Consumentenbond constateerde deze zomer dat 69 van de 70 recensies van Cup-a-Soup op Bol.com gesponsord zijn en superlovend (4,4 op 5 sterren). 

Het is maar één van de voorbeelden waarbij Unilever - of rivaal Procter & Gamble - producten weggeeft en ontvangers aanspoort een positieve beoordeling achter te laten. Het levert tenenkrommende reviews op voor merken als Andrélon, Dove en Lipton-thee. 

,,Ik heb van Unilever de Lipton Wellness Selection box gekregen om uit te proberen”, stelt ene Ans op Bol.com. ,,Een superleuke gevarieerde theedoos [...] Wat een mooi kadootje is dit, lekker veel keuze en de zakjes zijn prima in gebruik.”

Elektronica
Nu kost een pakje Cup-a-Soup maar enkele euro’s. De meeste consumenten gebruiken beoordelingen echter met name bij dure producten als elektronica (in bijna de helft van de gevallen), hotelboekingen (44 procent) en dinertjes (33 procent), blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Consument en Markt uit 2017. 

Bijna driekwart van de Nederlanders zei reviews mee te laten wegen in het aankoopproces. Zeven op de tien mensen gaf aan weleens te vermoeden dat een beoordeling niet klopt.

Het kabinet wijst erop dat de nieuwe regels tegelijk door andere EU-landen worden ingevoerd. Het verbod op valse recensies is gebaseerd op Europese regelgeving. De digitale economie is immers grensoverschrijdend, stelt Blok.